Янгиликлар

Fuqaro foydasiga 440 million so‘mdan ziyod pul mablag‘lari undirildi.

Chortoq tuman adliya bo‘limiga fuqaro U.O, 2016-yil 10-iyundagi oldi-sotdi shartnomasiga asosan fuqaro R.Odan Chortoq tumani, umumiy yer maydoni 214,1 kv.m. tashkil qiluvchi “Choyxona” bino-inshootlarini sotib olgan va ushbu koʻchmas mulkka boʻlgan huquqlari davlat roʻyxatidan oʻtkazilib, bu haqida 01.11.2016-yilda guvohnoma berilganligini ma’lum qilib, kompensatsiya undirishni so‘rab qilgan murojaati o‘rganib chiqildi.

Ushbu murojaatlarni o‘rganish davomida aniqlanishicha, hokimning 2019-yildagi masʼuliyati cheklangan jamiyati hududida zamonaviy arxitektura talablariga mos kelmaydigan savdo doʻkonlari hamda bino-inshootlarni buzish, ularning oʻrnida zamonaviy savdo kompleksi qurilishiga ruhsat berish toʻgʻrisida”gi qaroriga asosan, fuqaro U.Oga tegishli boʻlgan, umumiy yer maydoni 214,1 kv.m. tashkil qiluvchi “Choyxona” bino-inshootlari hokimlik tomonidan buzib yuborilgan. Fuqaro O.Uga hususiy mulk huquqi asosida qarashli boʻlgan va buzib tashlangan “Choyxona” bino-inshootlari oʻrniga kompensatsiya sifatida boshqa joydan yer maydoni ajratib berilmagan, bino-inshootlarning bozor qiymati hozirgi kunga qadar qoplanmagan.

   Fuqaro U.O tomonidan yer maydoni ajratib berish va binolarni qiymatini qoplab berish toʻgʻrisida hokimlikka murojaat qilingan.

Javoblarda: Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 16.11.2019-yildagi 911-sonli qaroriga asosan koʻchmas mulk obyektlarini buzib tashlash toʻgʻrisidagi mahalliy davlat hokimiyati organlari qarorlari ustidan sud tartibida sudga shikoyat qilish tushuntirilgan.

   Baholovchi tomonidan fuqaro U.Oga tegishli “Choyxona” bin-inshootlari hamda yer maydonining 2024-yil 2-iyuldagi 298-sonli bozor qiymatini aniqlash boʻyicha xisobotiga koʻra bino va inshootlarning qiymati 440.634.808 soʻmni tashkil etishi belgilangan.

   Biroq hokimlik ushbu qonun hujjatlarida belgilab qoʻyilgan talablarni birortasiga rioya qilmagan, amaldagi qonun normalarini qoʻpol ravishda buzib, fuqaro U.Oga xususiy mulk huquqi asosida tegishli boʻlgan “Choyxona” bino-inshootlarini noqonuniy ravishda buzdirib tashlangan, oʻrniga kompensatsiya toʻlovlarini amalga oshirmagan.

   Ikkinchidan: Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006-yil

29-maydagi “Davlat va jamoat extiyojlari uchun yer uchastkalarining olib qoʻyilishi munosabati bilan fuqarolarga va yuridik shahslarga yetkazilgan zararlarni koplash tartibi toʻgʻrisida nizomni tasdiqlash haqida”gi 97-sonli (01.01.2020-yilgacha) qarori qabul qilingan. Mazkur qaror bilan tasdiqlangan Nizomning 3-1-moddasida yer uchastkalarini olib qoʻyishda obyektlarni buzishga koʻchmas mulkning bozor qiymati va olib qoʻyish sababli mulkdorga yetkazilgan zarar toʻliq qoplanganidan keyin ruxsat berilishi koʻrsatilgan.

    Biroq hokimlik ushbu qonun osti hujjatida belgilab qoʻyilgan talablarni birortasiga rioya qilmagan, amaldagi qonun normalarini qoʻpol ravishda buzilishiga yoʻl qoʻygan.

          Uchinchidan: Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil

16-noyabrdagi “Jismoniy va yuridik shahslarning mulk huquqlari kafolatlarini taʼminlash hamda yer uchastkalarini olib qoʻyish va kompensatsiya berish tartibini takomillashtirishga doir koʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi 911-sonli qarorida yer uchastkasini olib qoʻyish tashabbuskori hamda olib qoʻyilayotgan yer uchastkasida joylashgan koʻchmas mulk obyektining mulkdori oʻrtasida tuziladigan yerni olib qoʻyish munosabati bilan kompensatsiya berish toʻgʻrisida”gi kelishuv majburiy tarzda notarial tasdiqlanishi, qoʻchmas mulk obyektini buzib tashlash toʻgʻrisidagi qarorni qabul qilishga olib qoʻyilayotgan yer uchastkasida joylashgan koʻchmas mulk obyekti mulkdoriga kelishuvda, nizo mavjud boʻlgan hollarda esa sud qarorida, belgilangan kompensatsiya toʻliq taqdim etilgandan soʻng yoʻl qoʻyilishi belgilangan.

    Biroq fuqaro U.Oga xususiy mulk sifatida tegishli boʻlgan “Choyxona” bino-inshootlari buzib yuborilgan boʻlsada, mulk egasiga kompensatsiya pullari toʻlab berilmaganligi natijasida mulk egasining qonun bilan kafolatlangan huquqlari va manfaatlariga zarar yetkazilgan.

    Oʻzbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 11-moddasida Fuqarolik huquqlari zararni toʻlash yoʻllar bilan himoya qilinishi, 14-moddasida agar qonun yoki shartnomada zararni kamroq miqdorda toʻlash nazarda tutilmagan boʻlsa, huquqi buzilgan shaxs oʻziga yetkazilgan zararning toʻla qoplanishini talab qilishi mumkinligi, zarar deganda, huquqi buzilgan shaxsning buzilgan huquqini tiklash uchun qilgan yoki qilishi lozim boʻlgan xarajatlari, uning mol-mulki yoʻqolishi yoki shikastlanishi (haqiqiy zarar), shuningdek bu shaxs oʻz huquqlari buzilmaganida odatdagi fuqarolik muomalasi sharoitida olishi mumkin boʻlgan, lekin ololmay qolgan daromadlari (boy berilgan foyda) tushunilishi, 15-moddasida davlat organi tomonidan qonunchilikka muvofiq boʻlmagan hujjat qabul qilinishi, shuningdek ular mansabdor shaxslarining gʻayriqonuniy harakatlari (harakatsizligi) natijasida fuqaroga yoki yuridik shaxsga yetkazilgan zararning oʻrni davlat tomonidan qoplanishi lozimligi, bunday zararning oʻrni davlat organining byudjetdan tashqari mablagʻlari hisobidan qoplanishi, 163-moddasida daʼvo muddati mulkdorning yoki boshqa egalik qiluvchining oʻz huquqini har qanday buzishlarni, garchi bu buzishlar egalik qilishdan mahrum etish bilan bogʻliq boʻlmasa ham (ushbu Kodeksning

231-moddasi), bartaraf etish haqidagi talablariga joriy qilinmasligi, 164-moddasida mulk huquqi shaxsning oʻziga qarashli mol-mulkka oʻz xohishi bilan va oʻz manfaatlarini koʻzlab egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish, shuningdek oʻzining mulk huquqini, kim tomonidan boʻlmasin, har qanday buzishni bartaraf etishni talab qilish huquqidan iboratligi, mulk huquqi muddatsizligi belgilangan, 166-moddasida mulk daxlsizdir va qonun bilan qoʻriqlanishi, mulkdorning mol-mulkini olib qoʻyishga, shuningdek uning huquqlarini cheklashga faqat qonunda nazarda tutilgan hollardagina yoʻl qoʻyilishi, mulkdor mol-mulkining olib qoʻyilishi munosabati bilan yetkazilgan boshqa zararlarni toʻlashni ham talab qilishga haqli ekanligi, 985-moddasida gʻayriqonuniy harakat (harakatsizlik) tufayli fuqaroning shaxsiga yoki mol-mulkiga yetkazilgan zarar, shu jumladan boy berilgan foyda zararni yetkazgan shaxs tomonidan toʻliq hajmda qoplanishi lozimligi, 990-moddasida davlat organlarining, qonunga xilof qarorlari natijasida fuqaroga yetkazilgan zarar, ular mansabdor shaxslarining aybidan qatʼi nazar, sudning qarori asosida qoplanishi lozimligi, davlat organlari, mansabdor shaxslarining qonunga xilof harakatlari (harakatsizligi) natijasida fuqaroga yetkazilgan zarar sudning qarori asosida qoplanishi lozimligi belgilangan.

    Biroq hokimlik ushbu qonunda belgilab qoʻyilgan moddiy huquq normalari talablarini birortasiga rioya qilmagan, qonun talablarini mensimay, qoʻpol ravishda buzib, xususiy mulk huquqi asosida tegishli boʻlgan “Choyxona” bino-inshootlarini noqonuniy ravishda buzdirib tashlangan, oʻrniga kompensatsiya toʻlovlarini amalga oshirmay, U.Oning qonuniy huquq va manfaatlariga jiddiy zarar yetkazgan.

   Yuqoridagilarga koʻra Fuqarolik ishlari boʻyicha Yangiqoʻrgʻon tumanlararo sudidan: Oʻzbekiston Respublikasi “Xususiy mulkni himoya qilish va mulk huquqlarini kafolatlari toʻgʻrisida”gi qonuniga, Vazirlar Mahkamasining 2006-yil

29-maydagi “Davlat va jamoat ehtiyojlari uchun yer uchastkalarining olib qoʻyilishi munosabati bilan fuqarolarga va yuridik shaxslarga yetkazilgan zararlarni qoplash tartibi toʻgʻrisida”gi Nizomni tasdiqlash haqida”gi 97-sonli qaroriga, Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 16-noyabrdagi “Jismoniy va yuridik shahslarning mulk huquqlari kafolatlarini taʼminlash hamda yer uchastkalarini olib qoʻyish va kompensatsiya berish tartibini takomillashtirishga doir koʻshimcha chora-tadbirlar toʻgʻrisida”gi 911-sonli qaroriga, Fuqarolik kodeksining 11, 14, 15, 163, 164, 166, 985, 990-moddalariga asosan, Fuqarolik protsessual kodeksining 3, 26, 155, 249, 257-moddalariga muvofiq Fuqarolik ishlari bo‘yicha Yangiqo‘rg‘on tumanlararo sudiga da’vo arizasi kiritilib, hokimlikdan umumiy yer maydoni 214,1 kv.m. tashkil qiluvchi U.Oga hususiy mulk asosida tegishli boʻlgan va buzib tashlangan “Choyxona” bino-inshootlarini baholovchining hisobotiga asosan bozor qiymati 440.634.808 soʻmni kompensatsiya toʻlovlarini U.Oning foydasiga undirish yuzasidan da’vo arizasi kiritilib, da’vo qanoatlantirilishiga erishildi.

Chortoq tuman adliya bo‘limi bosh maslahatchisi Turg‘unov Rustamjon