Янгиликлар

Koʻchmas mulkka oid “Huquqiy Aksiya”

Bugungi kunda Oʻzbekiston hududida huquqiy hujjatlari yoʻq, toʻliq boʻlmagan va yer uchastkasidan uzoq yillar davomida foydalanib kelayotgan qariyb 493 ming gektar yer uchastkalari mavjud. Shu sababli Oliy Majlis Qonunchilik palatasining navbatdagi yalpi majlisida “Oʻzboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalari hamda ularda qurilgan bino va inshootlarga boʻlgan huquqlarni eʼtirof etish toʻgʻrisida” qonun loyihasi koʻri chiqib maʼqullandi. Ushbu qonun yurtimizdagi 3,8 milliondan ortiq fuqarolarning egalik huquqini eʼtirof etadi.

Shuningdek, amaldagi qonunchilikda shunday yerlarga boʻlgan huquqlarni eʼtirof etish yuzasidan huquqiy asos va vakolatli organ ham belgilamagan. 2024-yilgacha huquqlarni eʼtirof etish masalasida jami 5 marta “huquqiy aksiya” eʼlon qilingan. Ushbu aksiyalar davomida 1 million 338 mingta oʻzboshimcha qurilgan uy hujjatlashtirilgan.Shu sababli Adliya vazirligi tomonidan “Oʻzboshimchalik bilan egallangan yer uchastkalari hamda ularda qurilgan bino va inshootlarga boʻlgan huquqlarni eʼtirof etish toʻgʻrisida”gi Qonun loyihasi ishlab chiqildi. Ushbu qonun 2028 yil 1 yanvarga qadar amal qiladi.

Egalik huquqini eʼtirof etishning quyidagi shartlari mavjud:

-yer uchastkasi boshqa shaxsga ajratilmaganligi yoki auksionga chiqarilmaganligi:

-yer va mol-mulk soligʻi boʻyicha qarzdorlik mavjud emasligi:

-yer uchastkasida foydalanishda nizo mavjud emasligi:

-muhofaza zonasida,sugʻoriladigan yerda joylashmaganligi.

Egalik huquqni eʼtirof etish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:

1) Kadastr agentligi Avtomatlashtirilgan axborot tizimini yaratib,unga barcha yerlar boʻyicha 12 xil turdagi birlamchi maʼlumotlarni kiritadi:

2) 12 ta vakolatli davlat organlari har bir yer uchastkasi boʻyicha maʼlumotlarni tizimga kiritadi:

3) toʻplangan barcha hujjatlarning toʻliqligi va qonuniyligi tizim orqali viloyat adliya boshqarmasi tomonidan tekshirib chiqiladi:

4) ijobiy xulosa qabul qilingan fuqarolarga SMS xabarnoma yuboriladi:

5) xabarnoma asosida 1 martalik toʻlovni amalga oshirgan fuqarolarga Qoraqalpogʻiston Respublikasi Joʻqori Kengasi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent Shahar Kengashlari qarori bilan huquqlar, yaʼni- yerga-ijara huquqi, bino-inshootlarga-mulk huquqi eʼtirof etiladi.

Shuningdek quyidagi toifadagi fuqarolarga martalik toʻlovni toʻlashda quyidagi imtiyozlar qoʻllaniladi.Bunda, I va II guruh nogironlari, oldingi “aksiya”da yigʻim toʻlagan shaxslar toʻlovdan ozod qilinadi, “Ijtimoiy himoya yagona reyestri” axborot tizimiga kiritilgan shaxslarga foiz chegirma beriladi. Ushbu qonunni amalga oshirishda Prokuratura,ichki ishlar, qishloq xoʻjaligi, ekologiya va kadastr organlari davlat nazoratini oʻrnatadi.

Ushbu qonunni amalga oshirish fuqarolar va tadbirkorlik subʼektlarining oʻzboshimchalik bilan egallagan yer uchastkalari va bino-inshootlarga nisbatan mulk huquqi rasmiylashtirilishida huquqiy xizmat koʻrsatadi va aholining ijtimoiy yaʼni propiska, moddiy yordam, maktabga joylashishda yuzaga kelayotgan muammolarni hal etilishiga ijobiy imkon yaratadi.

Zumradxon Turaxoʻjaeva,
Namangan Shahar DXM yetakchi mutaxassisi