Янгиликлар
Конституцияда меҳнат ҳуқуқлари кафолатланмоқда
Мамлакатимизнинг Олий Мажлис Қонунчилик палатаси “Ўзбекистон Республикаси Конституциясига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун лойиҳасини эълон қилди.
Лойиҳада асосий қонуннинг 64 та моддасига 200 дан ортиқ ўзгартишлар киритиш ҳамда 16 та нормани ўз ичига олган 6 та янги моддаларни қўшиш таклиф этилмоқда.
Конституцияга киритилаётдан ўзгартиш ва қўшимчаларда фуқароларимизнинг меҳнат ҳуқуқларининг кафолатлари янада кучайтирилмоқда.
Жумладан, 37-моддага меҳнат ҳуқуқига оид бўлган нормалар қўшилмоқда, Уларга кўра,
Ҳар ким меҳнати учун ҳеч қандай камситилишларсиз ва белгиланган меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдоридан кам бўлмаган тарзда адолатли ҳақ олиш ҳуқуқига эга.
Меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори инсоннинг ўзи ва оиласи яшаши учун етарли бўлиши керак.
Ҳомиладорлиги ёки боласи борлиги сабабли аёлларни ишга қабул қилишни рад этиш, ишдан бўшатиш ва уларнинг иш ҳақини камайтириш тақиқланади.
Ҳар бир ишловчи аёл ҳомиладор бўлган тақдирда ва туғиш даврида ҳақ тўланадиган таътилга ҳамда янги туғилган чақалоқни парвариш қилиш учун таътилга ёки болани фарзандликка олиш учун таътилга чиқиш ҳуқуқига эга.
Шу моддадаги: “Суд ҳукми билан тайинланган жазони ўташ тартибидан ёки қонунда кўрсатилган бошқа ҳоллардан ташқари мажбурий меҳнат тақиқланади” деган жумладан кейин қуйидагича янги жумла қўшилмоқда:
Мажбурий меҳнатдан ва болалар меҳнатининг энг ёмон шаклларидан фойдаланиш тақиқланади ҳамда бу қонунга кўра жавобгарликка сабаб бўлади.
Конституциянинг 38-моддасига ҳам ўзгартиришлар киритиш белгиланмоқда.
Яъни ҳар бир шахс дам олиш ҳуқуқига эга. Ёлланиб ишлаётган фуқаролар дам олиш ҳуқуқига, дам олиш ва байрам кунлари, ҳақ тўланадиган ҳар йилги таътилга чиқиш ҳуқуқига эга.
Бундан ташқари, 39-модда ҳам ўзгартирилиб, “Пенсиялар, нафақалар, ижтимоий ёрдам бошқа турларининг миқдори расман белгилаб қўйилган тирикчилик учун зарур энг кам миқдордан оз бўлиши мумкин эмас” деган жумладаги “тирикчилик учун зарур энг кам миқдор” деган сўзлар “энг кам истеъмол харажатлари” деб баён қилиниши кутилмоқда.
Шунингдек, 39-моддага ижтимоий ҳимояга оид қуйидагича янги бандлар ҳам қўшилиши кутилмоқда.
Давлат ижтимоий жиҳатдан эҳтиёжманд ва кам таъминланган, уй-жой шароитларини яхшилашга муҳтож бўлган фуқароларни қонунда белгиланган тартибда уй-жой билан таъминлайди.
Давлат ногиронлиги бўлган шахсларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини амалга ошириш учун зарур тенг шароитларни яратади.
Ногиронлиги бўлган шахсларга нисбатан ҳар қандай ажратиб қўйиш, ҳисобга олмаслик, четлатиш, чеклаш ёки ортиқча ён босиш, шунингдек ногиронлиги бўлган шахсларнинг объектлар ва хизматлардан фойдаланиш учун шарт-шароитлар яратишдан бўйин товлаш тақиқланади.
Конституциямизга яна бошқа бир қатор ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш таклиф этилмоқда.
Конституцияни ўзгартириш бўйича қонун лойиҳаси бугунги кунда кенг жамоатчилик муҳокамасига қўйилган.
Асосий қонунимизга киритилаётган мазкур ўзгартиш ва қўшимчалар мамлакатимизни янада демократлаштириш ва пировард натижада фуқароларимизнинг бошқа қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини билан бир қаторда меҳнат ҳуқуқларини ҳам янада ишончли ҳимоя қилинишини таъминлашга хизмат қилади.
Наманган вилоят судининг фуқаролик ишлари бўйича
судлов ҳайъати судьяси
Алишер Қўчқоров