Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash USLUBIYOTI

Oʻzbekiston Respublikasi adliya vazirining 2020-yil “24” fevraldagi
45-um-son buyrugʻiga

1-ILOVA

Oʻzbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tizimida

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash

USLUBIYOTI

1-bob. Umumiy qoidalar

1. Ushbu Uslubiyot adliya organlari va muassasalari zimmasiga yuklatilgan vazifa va funksiyalarni bajarishda yuzaga keladigan korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholashga qoʻyiladigan talablarni belgilaydi hamda adliya organlari va muassasalarida korrupsiyaviy
xavf-xatarlarni baholashda yagona yondashuvni yaratishga qaratilgan.

2. Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholashning maqsadlari quyidagilardan iborat:

adliya organlari va muassasalari faoliyatini har tomonlama tahlil qilish yoʻli bilan korrupsiyaviy xavf-xatarga eng koʻp duch keladigan adliya organlari va muassasalari xodimlarining funksiyalari va lavozimlarini aniqlash;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha samarali profilaktika choralarini ishlab chiqish.

3. Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash quyidagi hujjatlarni ishlab chiqishni nazarda tutadi:

korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasi;

adliya organlari va muassasalarida korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha choralar (tadbirlar), masʼul shaxslar, ularni amalga oshirish mexanizmi va muddatlarni oʻz ichiga qamrab oladigan korrupsiyaga qarshi kurashish dasturlari.

4. Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash
har yili yoki muntazam ravishda, quyidagi holatlarda amalga oshiriladi:

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni dastlabki baholash zaruriyati kelib chiqqanda;

qonun hujjatlari talablari oʻzgarganda;

funksiya va tartib-taomillarni amalga oshirishga jiddiy taʼsir qiladigan tarzda adliya organlarining ichki hujjatlari oʻzgarganda;

adliya organlari va muassasalarining tashkiliy tuzilmasi,
xavf-xatar mavjud funksiyalari xususiyatlarining oʻzgarishi, yangi funksiyalarning paydo boʻlishi;

adliya organlari va muassasalari funksiyalarining korrupsiyaviy xavf-xatar darajasiga taʼsir koʻrsatishi mumkin boʻlgan boshqa holatlarning kelib chiqishi.

5. Ushbu Uslubiyotda quyidagi asosiy tushunchalar qoʻllaniladi:

baholash xulosasi – adliya xodimining yoki umuman adliya organi
va muassasasining subyektiv qarashi yoki fikri asosida biron-bir fakt
yoki hodisa boʻyicha qaror;

davlat mulkini boshqarish funksiyasi – adliya organlari
va muassasalarining davlat mulkini operativ boshqarish hamda undan foydalanish bilan bogʻliq funksiyasi;

davlat xizmatlarini koʻrsatish funksiyasi – murojaatchilarning soʻrovlari asosida davlat xizmatlarini va boshqa xizmatlarni koʻrsatish bilan bogʻliq boʻlgan adliya organlari va muassasalarining funksiyasi;

korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasi – tegishli funksiyalarni bajarish bilan bogʻliq yuzaga kelishi mumkin boʻlgan korrupsiyaviy
xavf-xatarlarlarning tavsifi (sxemalar), mavjud va qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatarlar darajasi, ularni minimallashtirish choralari, adliya organlari va muassasalarining funksiyalari va tartib-taomillarining umumiy roʻyxati, aniqlangan korrupsiyaviy xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun masʼul boʻlgan xodimlarni oʻz ichiga olgan va Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash natijalari boʻyicha tuzilgan hujjat;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarning idoraviy xaritasi – tegishli adliya organi yoki unga boʻysunuvchi muassasaning funksiyalari
va tartib-taomillari roʻyxati, tegishli funksiyalarni bajarish bilan bogʻliq yuzaga kelishi mumkin boʻlgan korrupsiyaviy xavf-xatarlar tavsifi (sxema), mavjud va qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatarlar darajasi, ularni minimallashtirish choralari, shuningdek aniqlangan korrupsiyaviy
xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha chora-tadbirlarni amalga oshirish uchun masʼul xodimlarni oʻz ichiga olgan va adliya organida
yoki muassasasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash natijalariga koʻra tuzilgan hujjat;

korrupsiyaviy xavf-xatar – adliya organlari va muassasalari xodimlari yoki uchinchi shaxslar tomonidan adliya organlari va muassasalari nomidan va (yoki) ularning manfaatlarini koʻzlab korrupsiyaviy
xatti-harakatlarni sodir etish ehtimoli va xavfi;

korrupsiyaviy harakatlar – xodim tomonidan pora beruvchining manfaatlarini koʻzlab harakat yoki harakatsizligi uchun bevosita
yoki bilvosita, shaxsan yoki uchinchi shaxslar orqali porani yaʼni pul, qimmatbaho qogʻozlar, boshqa mol-mulkni, mulkiy tusdagi xizmatlarni, boshqa mulkiy huquqlarni olish, talab qilish, taklif qilish, vaʼda qilish va berish, shuningdek, pora berish va (yoki) olishda vositachilik qilish, rasmiyatchiliklarni soddalashtirish uchun toʻlovlarni olish, xodim tomonidan pora olish yoki huquqqa xilof boshqa maqsadlarda oʻz xizmat mavqeidan noqonuniy foydalanish;

korrupsiyaga oid huquqbuzarlik – korrupsiya belgilariga ega boʻlgan, sodir etilganligi uchun qonun hujjatlarida javobgarlik nazarda tutilgan qilmish;

qoldiq xavf-xatar – adliya organi yoki muassasasi xavf-xatarga nisbatan taʼsir choralari koʻrganidan keyin qoladigan xavf-xatar (yaʼni, mavjud korrupsiyaga qarshi siyosat, minimallashtirish va joriy etilgan nazorat choralarini hisobga olgan holda);

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash – adliya organi
yoki muassasasining amalga oshiriladigan funksiyalari (vakolatlari)ni tahlil qilish, ularga xos korrupsiyaviy xavf-xatarlarni aniqlash va ushbu xavf-xatarlar darajasini baholash boʻyicha faoliyat;

litsenziyalash funksiyasi – litsenziyalar berish, toʻxtatib turish, amal qilishini tugatish, bekor qilish, qayta roʻyxatdan oʻtkazish uchun berilgan arizalarni koʻrib chiqish boʻyicha funksiya;

xos xavf-xatar – adliya organi yoki muassasasi faoliyatining oʻziga
xos xususiyati va chora-tadbirlar amalga oshirilishini hisobga olmasdan bajaradigan funksiyalariga koʻra xos boʻlgan, kamaytirishga qaratilgan xavf-xatar (yaʼni, mavjud korrupsiyaga qarshi siyosatni, minimallashtirish va joriy qilingan nazorat choralarini hisobga olmasdan);

tartib-taomil – bitta shaxs tomonidan bajarilishi asosida bitta guruhga birlashtirilishi mumkin boʻlgan yoki bitta natijaga yoʻnaltirilgan yoki maʼlum bir jarayonning ajralmas elementi boʻlgan adliya organi
yoki muassasasi funksiyalarini amalga oshirish doirasidagi harakatlar majmui;

ruxsat berish funksiyasi – jismoniy va yuridik shaxslarga muayyan faoliyat turlarini amalga oshirishga imkon beradigan adliya organlari
va muassasalarining ruxsatnomalar berish boʻyicha faoliyati;

roʻyxatga olish funksiyasi – obyektlarning huquqiy maqomini belgilash, oʻzgartirish yoki tugatish maqsadida hujjatlar, huquqlar
va boshqalarni roʻyxatdan oʻtkazish bilan bogʻliq adliya organlari
va muassasalarining funksiyasi;

funksiya – tartib-taomillar yigʻindisini tashkil etuvchi adliya organi yoki muassasasining faoliyatning jarayonlaridan biri (faoliyat yoʻnalishi).

6. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi (bundan buyon matnda Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi deb yuritiladi) bilan kelishilgan holda adliya organi yoki muassasasi rahbari tomonidan tasdiqlangan ishchi guruh tomonidan amalga oshiriladi.

7. Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi barcha adliya organlari
va muassasalarida korrupsiyaviy xavf-xatarlarini baholash va aniqlangan xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha chora-tadbirlar ishlab chiqish uchun masʼul boʻlinma hisoblanadi.

2-bob. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni dastlabki baholash

8. Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni dastlabki baholash adliya vazirining topshirigʻi asosida amalga oshiriladi. Bunda uning amalga oshirilishi muddati belgilaniladi.

9. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni dastlabki baholash uchun har bir adliya organi yoki muassasasida ishchi guruh tuziladi. Ishchi guruh tarkibi Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi bilan kelishilgan holda adliya organi yoki muassasasi rahbari tomonidan tasdiqlanadi.

10. Adliya organi yoki muassasasida ishchi guruhlar tarkibiga:

joylarda korrupsiyaviy baholashni muvofiqlashtiradigan va tegishli adliya organi yoki muassasasining korrupsiyaviy xavf-xatarlari idoraviy xaritasining yakuniy loyihasini tayyorlaydigan adliya organi
yoki muassasasining korrupsiyaga qarshi muvofiqlashtiruvchisi (Adliya vazirligining markaziy apparatida muvofiqlashtiruvchi funksiyasini Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi amalga oshiradi);

adliya organi yoki muassasasining funksiyalarini amalga oshiruvchi tarkibiy boʻlinma rahbarlari;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash uchun yetarli bilim
va tajribaga ega boʻlgan adliya organi yoki muassasasining boshqa xodimlar kiradi.

11. Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi ishchi guruhlar faoliyatini muvofiqlashtiradi, adliya organlari va muassasalarida korrupsiyaviy
xavf-xatarlarni baholash jarayonini kuzatadi va korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchilarga ular tomonidan mazkur Uslubiyotda nazarda tutilgan tartibga rioya qilishi boʻyicha maslahat beradi.

12. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash doirasida Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi quyidagi tartib-taomillarni amalga oshiradi:

barcha idoraviy korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritalarini adliya organlari va muassasalarining korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasida umumlashtiradi;

adliya organlari va muassasalarining korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasini adliya vaziri, Adliya vazirligi Hayʼatiga koʻrib chiqish uchun kiritadi;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarning idoraviy xaritasini adliya organlari va muassasalari rahbarlarining eʼtiboriga yetkazadi;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha
chora-tadbirlarning bajarilishini muvofiqlashtiradi va nazorat qiladi;

zaruratga koʻra, boʻlinma rahbarlari va korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchilardan qoʻshimcha maʼlumot va hujjatlarni soʻraydi;

korrupsiyaning kelib chiqishiga olib keladigan sabab va sharoitlarni bartaraf etish boʻyicha chora-tadbirlarni amalga oshirishga yoʻnaltirilgan takliflarni rahbariyatga kiritadi;

adliya organlari va muassasalari tomonidan ishlab chiqilgan korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha chora-tadbirlar toʻgʻrisidagi idoraviy hujjatlarni koʻrib chiqish natijalari boʻyicha ularni qabul qilishning maqsadga muvofiqligi toʻgʻrisida adliya vaziri tomonidan tasdiqlanadigan xulosa tayyorlaydi.

13. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni dastlabki baholanishi quyidagi bosqichlardan iborat:

tarkibiy boʻlinmalar rahbarlari ushbu Uslubiyotning 1-ilovasiga muvofiq shaklda adliya organi yoki muassasalarining tarkibiy boʻlinmalari tomonidan bajariladigan funksiyalar va tartib-taomillarning tavsiflarini ishlab chiqadi va tegishli tavsiyalarni korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchiga yuboradi;

korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi tomonidan barcha taqdim qilingan tarkibiy boʻlinmalarning funksiyalari va tartib-taomillar tavsifini tahlil qiladi va har bir amalga oshirilayotgan funksiya va tartib-taomillarning ushbu Uslubiyotning 4 va 5-boblarida koʻrsatib oʻtilgan tartibda korrupsiyaviy xavf-xatarlarning darajasini belgilaydi;

korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha muvofiqlashtiruvchi ushbu Uslubiyotning 6-bobiga muvofiq idoraviy korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasi loyihasini ishlab chiqadi;

qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatarning yuqori va oʻrta darajasi berilganida korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi baholovchi tartib-taomillarni bajarishga masʼul boʻlgan tarkibiy boʻlinma rahbarining majburiy ishtirokida aniqlangan korrupsiyaviy xavf-xatarni minimallashtirish choralari ishlab chiqiladigan majlisni tashkil qiladi. Agar majlis natijalariga koʻra korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi va tarkibiy boʻlinma rahbari korrupsiyaviy
xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha chora-tadbirlarning yetarliligi boʻyicha kelishib olmagan boʻlsa, har ikkala pozitsiya korrupsiyaviy
xavf-xatarlar idoraviy xaritasida aks ettiriladi va ular boʻyicha Korrupsiyaga qarshi kurash boʻlimidan taklif olgandan keyin adliya organi yoki muassasasi rahbariga koʻrib chiqish uchun taqdim etiladi.

14. Korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha muvofiqlashtiruvchi
va tarkibiy boʻlinma rahbari bilan birgalikda ishlab chiqilgan korrupsiyaviy xavf-xatarlarning minimallashtirish choralari idoraviy korrupsiyaviy xavf-xatarlarning xaritasi loyihasiga kiritiladi.

15. Idoraviy korrupsiyaviy xavf-xatarlarning xaritasi loyihasi korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha muvofiqlashtiruvchi tomonidan adliya organi yoki muassasasi rahbariga, shuningdek Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimiga koʻrib chiqish uchun yuboriladi.

16. Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi idoraviy korrupsiyaviy
xavf-xatarlarning xaritasi toʻgʻri va toʻliq toʻldirilganligini tekshiradi, korrupsiyaviy xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha ishlab chiqilgan chora-tadbirlarning yetarliligi va maqbulligini har bir tartib-taomil kesimida tahlil qiladi.

17. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarning idoraviy xaritasi loyihasini koʻrib chiqish yakuni boʻyicha Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi,
agar eʼtirozlar va savollar boʻlsa, Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchiga va adliya organi yoki muassasasi rahbariga korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasidagi eʼtirozlarni bartaraf etish
va masalalarni aniqlashtirish toʻgʻrisida soʻrov yuboradi.

18. Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimining eʼtirozlari
va savollari boʻlmagan taqdirda, korrupsiyaviy xavf-xatarlar idoraviy xaritasi adliya organi yoki muassasasi rahbari tomonidan tasdiqlash uchun tayyor hisoblanadi, bu haqda Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi masʼul muvofiqlashtiruvchi bilan adliya organi yoki muassasasi rahbarini xabardor qiladi.

19. Adliya organi yoki muassasasi rahbari korrupsiyaviy
xavf-xatarlarning idoraviy xaritasini tasdiqlaydi.

3-bob. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni navbatdagi tarzda (yillik) baholanishi

20. Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni navbatdagi tarzda (yillik) baholash adliya vazirining topshirigʻi asosida tashkil etiladi.

21. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni navbatdagi tarzda (yillik) baholashni amalga oshirishda, adliya organlari va muassasalaridagi korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchilar Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi koʻmagida adliya organlari va muassasalarining tarkibiy boʻlinmalari rahbarlariga ular tomondan oʻz boʻlinmalarining funksiyalarini tavsiflaydigan quyidagi maʼlumotlarni aniqlashtirish uchun mazkur Uslubiyotning 2-ilovasiga muvofiq shaklda soʻrovnoma yuboradilar:

qonunchilikda adliya organlari yoki muassasalari tomonidan amalga oshiriladigan tartib-taomillarga taʼsir koʻrsatadigan biron-bir oʻzgarishlar mavjudmi;

adliya organi faoliyatida yoki davlat organlari tizimida biron-bir oʻzgarishlar boʻlganmi yoki adliya organi funksiyalarini bajarishiga taʼsir koʻrsatgan yoki taʼsir qilishi mumkin boʻlgan boshqa tashqi omillar sodir boʻlganmi;

korrupsiyaviy xavf-xatarlar oxirgi marta baholanganidan keyin funksiya tuzilmasida, funksiya faoliyatini tartibga soluvchi ichki hujjatlarda oʻzgarishlar boʻlganmi;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni avvalgi baholashda belgilangan korrupsiyaviy xavf-xatarlarini minimallashtirish boʻyicha choralar amalga oshirilganmi;

adliya organlari boʻlinmalarida funksiyalarni bajarish va tartib-taomillarni amalga oshirish tartibiga taʼsir koʻrsatuvchi boshqa holatlar mavjudmi.

22. Adliya organlari va muassasalarining korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchilari tarkibiy boʻlinmalar rahbarlari tomonidan toʻldirilgan soʻrovnomalarni umumlashtiradi va maʼlumotni Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimiga yuboradilar.

23. Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi korrupsiyaviy xavf-xatarlar darajasini hamda adliya organlari va muassasalarining tarkibiy boʻlinmalari rahbarlaridan olingan maʼlumotlarni minimallashtirish uchun xavf-xatarlarni dastlabki baholash doirasida ishlab chiqilgan yoki amalga oshirilgan chora-tadbirlarni hisobga olgan holda korrupsiyaviy xavf-xatarlarni navbatdagi tarzda baholashni amalga oshiradi.

4-bob. Adliya organlari va muassasalarida amalga oshiriladigan funksiyalarning korrupsiyaviy xavf-xatarlari darajasini baholash uslubiyoti

24. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholashda adliya organlari
va muassasalari boʻlinmalarining har bir funksiyasi va tartib-taomillari korrupsiyaviy harakatlarni sodir etish mumkinligi jihatidan tahlil qilinishi kerak.

25. Funksiya yoki tartib-taomillarning korrupsiyaviy xavf-xatarlarining darajasini baholash quyidagi bosqichlardan iborat:

funksiyaning korrupsiyaviy xavf-xatari darajasini dastlabki baholash;

adliya organi yoki muassasasi xodimlari tomonidan tegishli funksiya doirasida amalga oshiriladigan alohida tartib-taomillarning korrupsiyaviy xavf-xatari darajasini baholash.

26. Funksiyaning korrupsiyaviy xavf-xatarlarini baholash doirasida har bir funksiya quyidagi oʻlchov asosida baholanadi:

korrupsiyaviy xavf-xatarlarga eng koʻp duch keladigan funksiya;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarga eng kam duch keladigan funksiya.

27. Cheklangan resurslardan oqilona foydalanish uchun (inson, moddiy, texnikaviy va moliyaviy) korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash navbat bilan oʻtkazilishi mumkin, yaʼni korrupsiyaviy xavf-xatarlarni birinchi navbatda korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan funksiyalar boʻyicha baholash kerak.

28. Korrupsiyaviy xavf-xatarlari yuqoriroq boʻlgan funksiyalarga quyidagi misollarni keltirib oʻtish mumkin:

davlat xizmatlarini koʻrsatish, shu jumladan adliya organlari
va muassasalari zimmasiga yuklatilgan litsenziyalash va boshqa ruxsat berish, shuningdek roʻyxatga olish funksiyalari;

normativ-huquqiy hujjatlar bilan Adliya vazirligi, adliya organlari va muassasalari zimmasiga yuklangan nazorat funksiyalari;

adliya organlari va muassasalarining davlat mulkini boshqarish;

adliya organlari va muassasalari tomonidan davlat xaridlarini amalga oshirish, tovar (ish, xizmat)larni pulli asosda sotib olish;

adliya organlari va muassasalarining byudjet va byudjetdan tashqari mablagʻlarini ajratish toʻgʻrisida qarorlar tayyorlash va qabul qilish;

adliya organlari va muassasalariga ishga qabul qilish, xodimlarni tanlash va joylashtirish, taqdirlash va ragʻbatlantirish choralarini qoʻllash haqida qarorlar tayyorlash va qabul qilish;

adliya organlari va muassasalari xodimlariga individual imtiyozlar, preferensiyalar va yengilliklarni berish;

davlat ekspertizasini oʻtkazish hamda adliya organlari
va muassasalari tomonidan xulosalar berish;

adliya organlari va muassasalari tomonidan moddiy-texnik resurslarni saqlash va taqsimlash;

sudlarda adliya organlari va muassasalarining manfaatlarini ifodalash;

ariza yoki hisobot va boshqa hujjatlarni qabul qilish doirasida adliya organlari va muassasalarining fuqarolar va yuridik shaxslar bilan oʻzaro munosabatlari.

29. Agar adliya organi yoki muassasasi ushbu Uslubiyotning 28-bandida koʻrsatib oʻtilmagan funksiyalarni bajarsa, ushbu funksiyalar quyidagi holatlarda korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan hisoblanadi:

korrupsiyaviy xatti-harakatlari toʻgʻrisida xabar berish uchun moʻljallangan aloqa kanallari orqali ushbu funksiyaga tegishli shikoyat
yoki xabarlarning mavjudligi;

ushbu funksiyani amalga oshirish doirasida korrupsiyaviy faktlar
yoki shubhalar, shu jumladan ijtimoiy tarmoqlardagi sharhlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarning eʼlon qilinishi;

funksiyaning amalga oshiradigan tarkibiy boʻlinma boshligʻining oʻrni vakantligi;

30. Funksiyaning korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroqligi toʻgʻrisidagi qaror korrupsiyaga qarshi muvofiqlashtiruvchi va (yoki) Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi tomonidan yuqorida koʻrsatib oʻtilgan mezonlar va ularning ekpsert xulosalari asosida qabul qilinadi.

Ushbu Uslubiyotning 28 va 29-bandlarida nazarda tutilmagan hollarda, funksiya korrupsiyaviy xavf-xatari pastroq deb hisoblanadi.

5-bob. Tartib-taomillarning korrupsiyaviy xavf-xatarlarini baholash uslubiyoti

31. Funksiyalarning korrupsiyaviy xavf-xatarlari darajasini baholash natijalariga koʻra, korrupsiyaga qarshi kurashishni muvofiqlashtiruvchi oʻrganilayotgan funksiya doirasida amalga oshiriladigan tartib-taomillarning korrupsiyaviy xavf-xatarlarini baholaydi, har bir tartib-taomil uchun korrupsiyaviy xavf-xatar darajasini quyidagi oʻlchovda belgilaydi:

korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan tartib-taomil;

korrupsiyaviy xavf-xatari pastroq boʻlgan tartib-taomil.

32. Tartib-taomilning korrupsiyaviy xavf-xatari darajasini baholash faqat korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan funksiyalar uchun oʻtkaziladi.

Agar adliya organi yoki muassasasida yetarli resurslar mavjud boʻlsa (masalan, eng kam ish hajmiga ega boʻlgan xodimlar, moliyaviy, moddiy
va texnik resurslar), korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi korrupsiyaviy xavf-xatari pastroq boʻlgan funksiyalarni bajarish bilan bogʻliq tartib-taomillarning korrupsiyaviy xavf-xatarlarini qoʻshimcha ravishda baholashi mumkin.

33. Quyidagi hollarda tartib-taomilning korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq deb hisoblanadi, agar:

tartib-taomilning ijro etish natijasi litsenziyalar, roʻyxatga olish hujjatlari, boshqa turdagi xulosalar (shu jumladan, baholash xulosalar), shuningdek qonun hujjatlarida belgilangan harakatlarni kelishish
va tasdiqlash (rozilik bildirish) hisoblansa;

tartib-taomilni amalga oshirish doirasida fuqarolar va (yoki) yuridik shaxslar bilan bevosita shaxsiy munosabatlarga kirishilsa;

tartib-taomilni amalga oshirishda adliya organi yoki muassasasining
mol-mulki va byudjet mablagʻlari begonalashtirilsa yoki adliya organi
yoki muassasasining mol-mulki va byudjet mablagʻlarini oluvchisi tanlansa;

tartib-taomilni amalga oshirganlik uchun fuqarolar va (yoki) yuridik shaxslardan toʻlov undirilsa;

subyektiv parametrlar boʻyicha bir nechta nomzodlar qiyoslansa.

34. Agar tartib-taomilni amalga oshirish doirasida ushbu Uslubiyotning 33-bandida koʻrsatilgan holatlar bilan tavsiflanmagan boshqa chora-tadbirlar amalga oshirilayotgan boʻlsa, quyidagi holatlarda tartib-taomilning korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq hisoblanadi:

korrupsiyaviy xatti-harakatlari toʻgʻrisida xabar berish uchun moʻljallangan aloqa kanallari orqali ushbu tartib-taomilga nisbatan shikoyat yoki xabarlarning mavjudligi;

ushbu tartib-taomilning amalga oshirish doirasida korrupsiyaviy faktlar yoki shubhalar, shu jumladan ijtimoiy tarmoqlardagi sharhlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni eʼlon qilinishi;

korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi va (yoki) Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi oʻzlarining ekspert sifatidagi fikri va tajribasi asosida tartib-taomilning korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq deb hisoblasa.

35. Ushbu Uslubiyotning 33 va 34-bandlarida nazarda tutilmagan hollarda tartib-taomilning korrupsiyaviy xavf-xatari pastroq hisoblanadi.

36. Funksiya va tartib-taomilning korrupsiyaviy xavf-xatari darajasidan qatʼi nazar, idoraviy boʻysunuvchi muassasalarda korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi korrupsiyaviy xavf-xatarlarning idoraviy xaritasiga amalga oshiriladigan funksiyalar va tartib-taomillarning toʻliq roʻyxatini qoʻshishi kerak.

6-bob. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni aniqlash va baholash uslubiyoti

37. Adliya organining funksiya va tartib-taomillarining korrupsiyaviy darajasini baholash natijasiga koʻra ushbu Uslubiyotning
4 va 5-boblariga muvofiq korrupsiyaviy xavf-xatarlarni muvofiqlashtiruvchi quyidagi bosqichlarni oʻz ichiga oladigan korrupsiyaviy xavf-xatarlarning idoraviy xaritasi loyihasini ishlab chiqadi:

korrupsiyaviy xavf-xatarni aniqlash;

korrupsiyaviy xavf-xatarni oʻziga xos darajasini baholash;

korrupsiyaviy xavf-xatarni kamaytirish boʻyicha koʻrilgan choralar va joriy etilgan nazorat va chora-tadbirlar tavsifi;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarning qoldiq darajasini baholash;

korrupsiyaviy xavf-xatarlarning qoldiq darajasini kamaytirish boʻyicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish.

38. Korrupsiyaviy xavf-xatarni aniqlash faqat korrupsiyaviy
xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan tartib-taomillar uchun amalga oshiriladi. Adliya organi yoki muassasasida yetarli resurslar mavjud boʻlganda (masalan, boʻsh xodimlar, moliyaviy, moddiy va texnik resurslar), korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi korrupsiyaviy xavf-xatari pastroq boʻlgan tartib-taomilni amalga oshirish natijasida kelib chiqadigan korrupsiyaviy xavf-xatarni qoʻshimcha ravishda aniqlashi va baholashi mumkin.

39. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni aniqlash tashqi va ichki axborot manbalarini tahlil qilish asosida amalga oshiriladi.

40. Tashqi va ichki axborot manbalari quyidagilardan iborat:

korrupsiyaviy xavf-xatarlar baholanadigan funksiyalarni amalga oshirishni tartibga soluvchi normativ-huquqiy hujjatlar va adliya organlari va muassasalarining ichki hujjatlari (masalan, tarkibiy boʻlinmalar toʻgʻrisidagi nizomlar, xodimlarning lavozim yoʻriqnomalari va boshqalar);

ichki tekshiruvlar materiallari, shu jumladan xizmat tekshiruvi materiallari;

odob-axloq komissiyasi majlislarining natijalari;

xodimni korrupsiyaviy huquqbuzarliklarni sodir etishga undash toʻgʻrisidagi xabarlar;

manfaatdor taraflar, davlat xizmatlaridan foydalanuvchilar, ekspertlar, fuqarolik jamiyati institutlari va boshqa manfaatdor shaxslar oʻrtasida oʻtkazilgan soʻrovnomalar, shu jumladan sotsiologik tadqiqotlar natijalari;

adliya organlari va muassasalari faoliyati sohasidagi huquqbuzarliklar toʻgʻrisidagi statistik maʼlumotlar;

fuqaro va yuridik shaxslarning korrupsiya holatlari toʻgʻrisida maʼlumot berish uchun aloqa kanallariga, shu jumladan “ishonch telefoni”
va Telegram-kanalga murojaatlari;

fuqarolik jamiyati institutlarining murojaatlari va ommaviy axborot vositalarining korrupsiyaga oid huquqbuzarliklar toʻgʻrisidagi yoki adliya organlari va muassasalari xodimlarining odob-axloq qoidalariga rioya qilmaganlik holatlari toʻgʻrisidagi maʼlumotlar;

ijtimoiy tarmoqlardagi sharhlar;

Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi tomonidan oʻtkazilgan korrupsiyaga qarshi monitoring natijalari;

huquqni muhofaza qilish organlari tomonidan taqdim etilgan materiallar, shu jumladan prokuror taʼsir choralari hujjatlari, jinoiy ishlar boʻyicha materiallar va boshqalar.

41. Adliya organi yoki muasasasidagi korrupsiyaga qarshi muvofiqlashtiruvchi quyidagilarni amalga oshirishni hisobga olgan holda funksiya va tartib-taomillarni tahlil qilish asosida potensial korrupsiyaviy xavf-xatarlarni (mumkin boʻlgan korrupsiya sxemalarining qisqacha tavsifini tayyorlaydi) aniqlaydi:

xodim tomonidan va (yoki) yaqin qarindoshlari orqali pora olish, shuningdek xodimning oʻz vakolatlarini qonunga xilof ravishda bajarishi munosabati bilan tovarlarni sotib olishda, turli tashkilotlardan xizmatlar olishda asossiz, yuqori haq, imtiyozlar olish;

davlat xizmatlaridan foydalanishda sunʼiy toʻsiqlarni yaratish;

oʻz vaqtida qaror qabul qilmaslik yoki favqulodda tartibda qaror qabul qilish yoki jismoniy yoki yuridik shaxsga nisbatan mavjud talablarni chetlab oʻtish;

hujjatlar, elektron maʼlumotlar bazalariga bila turib yolgʻon maʼlumotlarning kiritilishi;

xizmat vakolatlarini amalga oshirishda manfaatlar toʻqnashuvi;

rasmiy vakolatlarni amalga oshirishda favoritizm, nepotizm
(tanish-bilishchilik), mahalliychilik, homiylik, urugʻ-aymoqchilik kabi holatlar mavjudligi.

42. Har bir aniqlangan korrupsiyaviy xavf-xatar uchun uning oʻziga xos darajasi (korrupsiya xavfining tugʻma darajasi) quyidagi shkala boʻyicha baholanadi:

yuqori;

oʻrta;

past.

43. Korrupsiyaviy xavf-xatarning xos darajasi korrupsiya uchun xos boʻlgan xavf-xatar darajasini baholash matritsasiga muvofiq baholanadi (ushbu Uslubiyotga 6-ilovaga muvofiq).

44. Agar xavf-xatar yuqori yoki oʻrta darajada bilan tavsiflangan boʻlsa, quyi organdagi yoki muassasadagi korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha muvofiqlashtiruvchi boʻlim boshliqlariga ushbu funksiyalarga nisbatan nazorat tartiblarini tavsiflash toʻgʻrisida soʻrov yuboradi. Tegishli boʻlinmalar rahbarlari olingan soʻrov asosida nazorat tartib-taomillari
va choralari toʻgʻrisida zarur maʼlumotlarni tayyorlaydilar (zarur boʻlganda hujjatlarni ilova qilgan holda) va korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchiga yuboradilar.

45. Ushbu Uslubiyotning 44-bandida koʻzda tutilgan maʼlumotni olgandan soʻng, idoraviy boʻysunuvchi organ yoki muassasadagi korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha muvofiqlashtiruvchi qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatar darajasini quyidagi shkala boʻyicha baholaydi:

yuqori;

oʻrta;

past.

46. Korrupsiyaviy qoldiq xavf-xatar darajasiga baho berish mezonlari 7-ilovada keltirilgan.

47. Qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatar yuqori daraja bilan tavsiflanadigan funksiyalar va tartib-taomillarning adliya organlari va muassasalari xodimlarining lavozimi koʻrsatilgan holda doirasi belgilanadi. Shundan kelib chiqqan holda korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchi 5-ilovaga muvofiq korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan adliya xodimlarining lavozimlari roʻyxatini ishlab chiqadi.

7-bob. Qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatarlarning darajasini kamaytirish choralari

48. Qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatarni kamaytiradigan
chora-tadbirlar, nazorat va harakatlar, quyidagilarni oʻz ichiga oladi:

adliya organlari muassasalarining funksiyalari va tartib-taomillarining aniq tartibga solish;

davlat xizmatlarini koʻrsatish jarayonini soddalashtirish, asossiz cheklovlarni, ortiqcha maʼmuriy tartib-taomillarni bekor qilish, byurokratik tartibga solish mexanizmlarini yoʻq qilish, ixtiyoriy vakolatlar sonini kamaytirish, taqdim etilgan hujjatlar sonini
va qarorlarni qabul qilish muddatlari qisqartirish;

adliya organlari va muassasalari xodimlari hamda ularga nisbatan maʼmuriy tartib-taomil va boshqa harakatlar amalga oshirilayotgan shaxslar oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri aloqani maksimal darajada cheklash, elektron axborot almashish tizimi joriy etish;

rasmiy faoliyatni amalga oshirishda axborot texnologiyalarini qoʻllash, ish jarayonlarini avtomatlashtirish, ularni tuzatish uchun videokuzatuv va audioyozuv vositalaridan foydalanish koʻlami kengaytish;

rasmiy veb-saytlarda va boshqa ommaviy axborot vositalarida amalga oshirilayotgan davlat xaridlari toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni joylashtirish orqali tarqatish;

fuqarolar, nodavlat notijorat tashkilotlari va ommaviy axborot vositalari bilan oʻzaro munosabat shakllarini kengaytirish, bu birinchi navbatda, davlat organida korrupsiya toʻgʻrisida xabar berishni ragʻbatlantirishga qaratish;

adliya organlari tomonidan tushuntirish tadbirlari va profilaktik suhbatlar oʻtkazilishi, ishonch telefonlari va aloqa kanallari targʻib qilish;

korrupsiyaga qarshi organlar va adliya xodimlari tayyorlash;

mexanizmni takomillashtirish, aniq mezonlarni belgilash
va nomzodlarni tanlashda shaffoflikni taʼminlash, korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan lavozimlarni egallab turgan adliya tizimi xodimlarini majburiy almashtirish tartibini belgilash;

yakka tartibda qaror qabul qilish holatlarini kamaytirish, shuningdek adliya organlari xodimlarining qarorlar natijalari toʻgʻrisida hisobot berishning qoʻshimcha shakllarini yaratish;

xodimlarning korrupsiyaga qarshi kurashish va manfaatlar toʻqnashuvini boshqarish boʻyicha ichki hujjatlarga har kuni, oʻzaro va toʻliq rioya qilinishlarini nazorat qilinishini taʼminlash;

adliya organlarining korrupsiyaga qarshi tizimi elementlarining samarali ishlashini taʼminlash.

49. Korrupsiyaviy xavf-xatarni minimallashtirish choralarini belgilashda quyidagilar zarur:

har bir chora adliya organlari va muassasalari xodimlari tomonidan
oʻz maqsadlarini, yakuniy natijani va maʼlum korrupsiyaviy xavf-xatarni minimallashtirishni toʻgʻri tushunish uchun aniq va toʻgʻri shakllantirish;

har bir chora uchun, uni amalga oshirish davri yoki davriyligi belgilanishi, uning bajarilishi uchun maʼsul shaxslar, ushbu
chora-tadbirlarning bajarilishini monitoring qilish va ularning samaradorligini baholash mexanizmlari aniqlash kerak.

50. Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha muvofiqlashtiruvchining adliya tizimining boʻlimlari rahbarlari bilan uchrashuvlaridan soʻng ishlab chiqilgan idoraviy boʻysunuvchi organ yoki muassasada aniqlangan korrupsiyaviy xavf-xatarni minimallashtirish choralari bu organ yoki adliya tizimining korrupsiyaga qarshi kurashish dasturiga kiritiladi.

8-bob. Yakuniy qoidalar

51. Zaruratga koʻra, adliya organlari va muassasalarining korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasi va korrupsiyaga qarshi kurashish dasturiga oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritish masalalari Adliya vazirligi tizimidagi korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimining taklifiga binoan adliya vaziri tomonidan koʻrib chiqiladi.

52. Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarni minimallashtirish boʻyicha chora-tadbirlarning bajarilishini nazorat qilish Adliya vazirligi tizimidagi Korrupsiyaga qarshi kurashish boʻlimi xodimlari tomonidan amalga oshiriladi.

53. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni minimallashtirish boʻyicha chora-tadbirlarning bajarilmasligi yoki yetarli darajada bajarilmaganligi uchun javobgarlik adliya organi yoki muassasasi rahbariga yuklatiladi.

Adliya organlari va muassasalarining tarkibiy tuzilmalari tomonidan bajariladigan funksiya va tartib-taomillarning

NAMUNAVIY TAVSIFI

Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni keyinchalik baholash uchun adliya organlari va muassasalari
funksiyalarini tavsiflash uchun savolnoma

SHAKLI

Iltimos, quyidagi savollarga javob bering (kerakligini belgilang):

1. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni soʻnggi martda baholaganingizdan beri qonun hujjatlarida biron-bir oʻzgarishlar boʻldimi? Agar oʻzgarishlar boʻlgan boʻlsa, iltimos, quyidagi jadvalga tegishli maʼlumotlarni kiriting.

A) Ha                         B) Yoʻq

2. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni soʻnggi martda baholaganingizdan beri tarkibiy boʻlinma tomonidan amalga oshirilgan funksiyalarda yoki ushbu tashkilot faoliyatini tartibga soluvchi ichki hujjatlarda biron-bir oʻzgarishlar boʻldimi? Agar oʻzgarishlar boʻlgan boʻlsa, iltimos, quyidagi jadvalga tegishli maʼlumotlarni kiriting.

A) Ha                         B) Yoʻq

3. Korrupsiyaviy xavf-xatarlarni soʻnggi martta baholaganingizdan beri sizning boʻlinmangiz tomonidan bajariladigan funksiyalarni bajarishga taʼsir koʻrsatgan yoki taʼsir koʻrsatadigan davlat boshqaruvi organlarining faoliyatida / tarkibiy qismida biron-bir oʻzgarishlar boʻldimi? Agar oʻzgarishlar boʻlgan boʻlsa, iltimos, quyidagi jadvalga tegishli maʼlumotlarni kiriting.

A) Ha                         B) Yoʻq

4. Avvalgi korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash natijasida korrupsiya xavf-xatarini minimallashtirish boʻyicha choralar koʻrildimi? Nima va qachon amalga oshirilganligini tasvirlab bering. Amalga oshirilmagan yoki qisman bajarilgan boʻlsa, nima uchun bunday boʻlganini yozing.

A) Ha                         B) Yoʻq                      V) Qisman bajarilgan

5. Adliya organlari va muassasalarining funksiyalari va tartib-taomillarining bajarilishiga taʼsir koʻrsatadigan boshqa holatlar ham mavjudmi? Agar mavjud boʻlsa, iltimos, quyidagi jadvalga tegishli maʼlumotlarni kiriting.

A) Ha                         B) Yoʻq

Adliya vazirligi tizimida

korrupsiyaviy xavf-xatarlarni

baholash uslubiyotiga

3-ILOVA

Adliya organlari va muassasalarining korrupsiyaviy xavf-xatarlarining idoraviy xaritasi

Adliya organlari va muassasalarining korrupsiyaga qarshi kurashish

DASTURI

Korrupsiyaviy xavf-xatari yuqoriroq boʻlgan adliya organlarining lavozimlari ROʻYXATI

Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash uslubiyotiga

6-ILOVA

Oʻziga xos korrupsiyaviy xavf-xatar darajasini baholash

MATRITSASI

Adliya vazirligi tizimida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash uslubiyotiga

7-ILOVA

Qoldiq korrupsiyaviy xavf-xatar darajasiga baho berish mezonlari